Anasayfa
Fortune’a göre 33 endüstride 500 CEO başarılarını yaratıcılığa borçlu olduğunu söylüyor. Hepimiz yaratıcılığa hayranız ama onu tanımlamakta da zorlanıyoruz. Bu yüzden belki de yaratıcı dehalar olarak saygı gören kişileri inceleyerek yaratıcılığı tanımlamaya başlayabiliriz. Picasso, Einstein, Edison, Steve Jobs… Hepsinin ortak özellikleri neydi? Sizin için yaratıcı dehaların 15 ortak özelliğini listeliyoruz.
1.Yaratıcı Dehalar Yeni Deneyimlere Açıktır
Bireysel düzeyde bakıldığında
psikologlara göre, deneyimlere açık olmak yaratıcı dehaların tek en önemli özelliği. Yaratıcı dehalar bilinçli olarak hayatlarına değişimi katıyorlar ve beklenmeyeni deneyimleyebilecekleri koşullar yaratıyorlar.
2. Yaratıcı Dehalar Belirsizliğe Karşı Daha Toleranslı
Çoğumuz bilinmeyenden ürkeriz ve kontrolümüzü kaybetmek istemeyiz. Yaratıcı dehalar ise bu belirsizliğe karşı daha toleranslı. Picasso’ya bir keresinde, başladığında bir resmin nasıl görüneceğini bilip bilmediği soruldu ve Picasso, “Tabii ki hayır! Bilsem, yapmakla uğraşmam. ” cevabını verdi. Genel anlamda yaratıcı dehalar yolculuğun kendisine, varılacak noktadan daha çok önem veriyor.
3. Yaratıcı Dehalar Yayılmış Bir Dikkat ile Çalışır
İstisnai yaratıcıların çoğu aynı anda birden çok proje ile uğraşır. Çoğunlukla huzursuzdurlar ve dışarıdan gelen uyaranlara açıktırlar. Psikologlar buna “yayılmış dikkat” veya odaksızlık derler. Yüksek bir konsantrasyon sınavlar ve mali hesapların kontrolü için iyi olsa da pek çok yaratıcı buluş bu yayılmış dikkat esnasında ortaya çıkar.
4. Yaratıcı Dehalar Diğer İnsanların Ne Düşündüğünü Umursamaz
Yaratıcı Dehalar arasındaki bir diğer önemli özellik ise tamamen kendilerinin nasıl olduklarını düşünmekten uzak olmaları. Onlar, diğerlerinin kendileri hakkında ne düşündüğünü önemsemez. Sokrates’in burnunu veya Einstein’in saçını düşünün. Öte yandan başkalarının kendileri hakkında ne düşündüğünü önemsemezken bu açığı öz farkındalık ile kapatırlar. Yaratıcı dehalar her zaman ne yaptıklarının farkındadırlar ve kendilerini iyi dinlerler.
5.Yaratıcı Dehalar Çoğunluğa Göre Daha Hassastırlar
O eski hassas sanatçı kalıbı aslında doğru. Yaratıcı dehalar psikolojik olarak uyaranlara karşı daha
hassas. Deneylere göre çeşitli uyaranlara (elektrik şokları, gürültü gibi) daha az yaratıcı insanlardan daha çok tepki veriyorlar. Bu aynı zamanda yaratıcı insanların neden daha çok inzivaya ihtiyaç duyduklarını de açıklıyor.
6. Yaratıcı Dehalar Optimist
Çoğumuz yeni bir zorluğa karşı “Neden?” diye yaklaşırken yaratıcı dehalar “Neden Olmasın?” diye yaklaşıyor. Görünen o ki optimist olmak hepimiz için yaratıcılıkta önemli bir rol oynuyor. Örneğin, son bir araştırma optimist çalışanların pesimist çalışanlardan daha yaratıcı olduklarını ortaya koyuyor.
7. Yaratıcı Dehaların Motivasyonu Kişisel Çıkar Değil
Bugün şan, şöhret, para arayan pek çok büyük sanatçının aksine yaratıcı dehaların motivasyonu kişisel çıkar değil. Onlar dünyayı daha iyi bir yer yapmak ve yaratıcılığın gücüyle dönüştürmek için çalışıyorlar.
8. Yaratıcı Dehaların Zihni Daha Esnek
Bilişsel esneklik dünyayı farklı gözlerle görebilmeye dayanıyor. Yaratıcı dehalar engelleri yeni fırsatlar olarak görüyor ve böylece hataları bile beklenmedik yönlere çevirebiliyorlar. Diğer bir deyişle yaratıcı dehalar kolaylıkla yol değiştirebiliyorlar. En çok sürece önem verdikleri için gözlerini ve zihinlerini hep açık tutuyorlar.
9. Yaratıcı Dehalar Hareketlidir
Darwin evrim teorisini at arabasında giderken oluşturmuş, Mark Twain çalışmasını adımla ölçmüş, Mozart ise her zaman cebinde bir tomar kağıtla seyahat etmiş. Yaratıcılık kinetik enerjiye ihtiyaç duyar ve hareket yaratıcı düşünceye yardımcı olur. Yaratıcı dehalar da bunu bildiği için aktif kalmaya özen gösterir. Fiziksel olarak bir yere varmasalar da bu sürekli hareket hali zihinlerinde çok uzaklara gitmelerini sağlar.
10. Yaratıcı Dehalar Kendilerini Dışlanmış Olarak Görürler
Onlar bir grubun parçası olabilirler ama asla kendilerini oraya uygun görmezler. Hem kabul edilirler hem dışlanırlar. Bu çok iyi bir pozisyon gibi gözükmese de yaratıcı dehalar için en uygun yapıdır çünkü en yaratıcı fikirler önceleri hep reddedilir. John Hopkins Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre reddedilme, kendini özgür fikirli olarak tanımlayanlarda yaratıcılığı artırıyor. Yani ötekileşmelerini seviyorlar. Bu aslında anlaşılabilir bir durum çünkü statükoya önem veren biri için onu bozmak da zordur.
11. Yaratıcı Dehalar Hata Yapar
Yaratıcı insanların bir şeyi bir seferde doğru yaptığı ve hiç hata yapmadığı yaratıcılığın en büyük miti olsa gerek. Gerçekte, yaratıcı zihinler hepimizden çok hata yapar. Bir hedefe ne kadar çok atış yaparsan hedefi tutturma ihtimalin de o kadar artar. Bu yüzden de yaratıcı dehalar hatalarını, onları hedefe taşıyan adımlar olarak görür.
12. Yaratıcı Dehalar Başarısızlığı İyi Karşılar
Hatalara karşı olan tutumlarına bağlı olarak yaratıcı dehalar aynı zamanda nasıl başarısız olacaklarını bilirler. Sürece devam etmelerine yardımcı olduğu sürece başarısızlığı bir öğrenme aracı olarak görürler ve başarısızlığı kucaklarlar. Yaratıcı dehalar doğrusunu yapana kadar başarısız olurlar ve bunu düşünceli ve etkili bir biçimde yaparlar. Ve belki de en önemlisi, erkenden başarısız olurlar.
13. Yaratıcı Dehalar Kaos İster
Kaos kelimesi genellikle anarşinin eş anlamlısı olarak yanlış kullanılıyor ancak yaratıcı buluşlar kaosun ortasında gelir ve bu yüzden yaratıcı dehalar kaos ister. Eğer kaos doğal olarak oluşmazsa onu yaratırlar. Beethoven’ın dağınıklığıyla ünlü masasını ya da Einstein’in karışık aşk hayatını düşünün. Bunlar kendi kendilerine yarattıkları kaosun örnekleri. Engel olmak bir yana, kaos yaratıcılık için gerekli bir element.
14. Yaratıcı Dehalar Noktaları Birleştirmekte İyiler
Bütün dahiler dünyayı daha kolay bir yer haline getirirler. Önce orada bağımsız görünen datanın yarattığı bir karışıklık vardır ve sonra biri çıkıp hepsini düzenler. Artık noktalar birleşmiştir ve biz bunu severiz. Yaratıcı dehalar, hiçbir bağı yokmuş gibi görünen fenomenleri ilişkilendirmekten büyük zevk alırlar.
15. Yaratıcı Dehalar Risk Alırlar
Yeni bir yola girdiğimizde, sonu iyi mi olacak kötü mü bilemeyiz. Yaratıcı dehalar bunu umursamaz ve ne olursa olsun o yoldan giderler. Belirsizliğe karşı daha toleranslı olmaları bu duruma yardımcı olur çünkü doğaları gereği risk almaya yatkındırlar. Risk ve yaratıcı deha ayrılmaz bir ikilidir. Dehanın her zaman bir bedeli vardır ve yaratıcı dehalar bu bedeli ödemeye diğer herkesten daha gönüllüdür.
1.Yaratıcı Dehalar Yeni Deneyimlere Açıktır
Bireysel düzeyde bakıldığında
psikologlara göre, deneyimlere açık olmak yaratıcı dehaların tek en önemli özelliği. Yaratıcı dehalar bilinçli olarak hayatlarına değişimi katıyorlar ve beklenmeyeni deneyimleyebilecekleri koşullar yaratıyorlar.
2. Yaratıcı Dehalar Belirsizliğe Karşı Daha Toleranslı
Çoğumuz bilinmeyenden ürkeriz ve kontrolümüzü kaybetmek istemeyiz. Yaratıcı dehalar ise bu belirsizliğe karşı daha toleranslı. Picasso’ya bir keresinde, başladığında bir resmin nasıl görüneceğini bilip bilmediği soruldu ve Picasso, “Tabii ki hayır! Bilsem, yapmakla uğraşmam. ” cevabını verdi. Genel anlamda yaratıcı dehalar yolculuğun kendisine, varılacak noktadan daha çok önem veriyor.
3. Yaratıcı Dehalar Yayılmış Bir Dikkat ile Çalışır
İstisnai yaratıcıların çoğu aynı anda birden çok proje ile uğraşır. Çoğunlukla huzursuzdurlar ve dışarıdan gelen uyaranlara açıktırlar. Psikologlar buna “yayılmış dikkat” veya odaksızlık derler. Yüksek bir konsantrasyon sınavlar ve mali hesapların kontrolü için iyi olsa da pek çok yaratıcı buluş bu yayılmış dikkat esnasında ortaya çıkar.
4. Yaratıcı Dehalar Diğer İnsanların Ne Düşündüğünü Umursamaz
Yaratıcı Dehalar arasındaki bir diğer önemli özellik ise tamamen kendilerinin nasıl olduklarını düşünmekten uzak olmaları. Onlar, diğerlerinin kendileri hakkında ne düşündüğünü önemsemez. Sokrates’in burnunu veya Einstein’in saçını düşünün. Öte yandan başkalarının kendileri hakkında ne düşündüğünü önemsemezken bu açığı öz farkındalık ile kapatırlar. Yaratıcı dehalar her zaman ne yaptıklarının farkındadırlar ve kendilerini iyi dinlerler.
5.Yaratıcı Dehalar Çoğunluğa Göre Daha Hassastırlar
O eski hassas sanatçı kalıbı aslında doğru. Yaratıcı dehalar psikolojik olarak uyaranlara karşı daha
hassas. Deneylere göre çeşitli uyaranlara (elektrik şokları, gürültü gibi) daha az yaratıcı insanlardan daha çok tepki veriyorlar. Bu aynı zamanda yaratıcı insanların neden daha çok inzivaya ihtiyaç duyduklarını de açıklıyor.
6. Yaratıcı Dehalar Optimist
Çoğumuz yeni bir zorluğa karşı “Neden?” diye yaklaşırken yaratıcı dehalar “Neden Olmasın?” diye yaklaşıyor. Görünen o ki optimist olmak hepimiz için yaratıcılıkta önemli bir rol oynuyor. Örneğin, son bir araştırma optimist çalışanların pesimist çalışanlardan daha yaratıcı olduklarını ortaya koyuyor.
7. Yaratıcı Dehaların Motivasyonu Kişisel Çıkar Değil
Bugün şan, şöhret, para arayan pek çok büyük sanatçının aksine yaratıcı dehaların motivasyonu kişisel çıkar değil. Onlar dünyayı daha iyi bir yer yapmak ve yaratıcılığın gücüyle dönüştürmek için çalışıyorlar.
8. Yaratıcı Dehaların Zihni Daha Esnek
Bilişsel esneklik dünyayı farklı gözlerle görebilmeye dayanıyor. Yaratıcı dehalar engelleri yeni fırsatlar olarak görüyor ve böylece hataları bile beklenmedik yönlere çevirebiliyorlar. Diğer bir deyişle yaratıcı dehalar kolaylıkla yol değiştirebiliyorlar. En çok sürece önem verdikleri için gözlerini ve zihinlerini hep açık tutuyorlar.
9. Yaratıcı Dehalar Hareketlidir
Darwin evrim teorisini at arabasında giderken oluşturmuş, Mark Twain çalışmasını adımla ölçmüş, Mozart ise her zaman cebinde bir tomar kağıtla seyahat etmiş. Yaratıcılık kinetik enerjiye ihtiyaç duyar ve hareket yaratıcı düşünceye yardımcı olur. Yaratıcı dehalar da bunu bildiği için aktif kalmaya özen gösterir. Fiziksel olarak bir yere varmasalar da bu sürekli hareket hali zihinlerinde çok uzaklara gitmelerini sağlar.
10. Yaratıcı Dehalar Kendilerini Dışlanmış Olarak Görürler
Onlar bir grubun parçası olabilirler ama asla kendilerini oraya uygun görmezler. Hem kabul edilirler hem dışlanırlar. Bu çok iyi bir pozisyon gibi gözükmese de yaratıcı dehalar için en uygun yapıdır çünkü en yaratıcı fikirler önceleri hep reddedilir. John Hopkins Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre reddedilme, kendini özgür fikirli olarak tanımlayanlarda yaratıcılığı artırıyor. Yani ötekileşmelerini seviyorlar. Bu aslında anlaşılabilir bir durum çünkü statükoya önem veren biri için onu bozmak da zordur.
11. Yaratıcı Dehalar Hata Yapar
Yaratıcı insanların bir şeyi bir seferde doğru yaptığı ve hiç hata yapmadığı yaratıcılığın en büyük miti olsa gerek. Gerçekte, yaratıcı zihinler hepimizden çok hata yapar. Bir hedefe ne kadar çok atış yaparsan hedefi tutturma ihtimalin de o kadar artar. Bu yüzden de yaratıcı dehalar hatalarını, onları hedefe taşıyan adımlar olarak görür.
12. Yaratıcı Dehalar Başarısızlığı İyi Karşılar
Hatalara karşı olan tutumlarına bağlı olarak yaratıcı dehalar aynı zamanda nasıl başarısız olacaklarını bilirler. Sürece devam etmelerine yardımcı olduğu sürece başarısızlığı bir öğrenme aracı olarak görürler ve başarısızlığı kucaklarlar. Yaratıcı dehalar doğrusunu yapana kadar başarısız olurlar ve bunu düşünceli ve etkili bir biçimde yaparlar. Ve belki de en önemlisi, erkenden başarısız olurlar.
13. Yaratıcı Dehalar Kaos İster
Kaos kelimesi genellikle anarşinin eş anlamlısı olarak yanlış kullanılıyor ancak yaratıcı buluşlar kaosun ortasında gelir ve bu yüzden yaratıcı dehalar kaos ister. Eğer kaos doğal olarak oluşmazsa onu yaratırlar. Beethoven’ın dağınıklığıyla ünlü masasını ya da Einstein’in karışık aşk hayatını düşünün. Bunlar kendi kendilerine yarattıkları kaosun örnekleri. Engel olmak bir yana, kaos yaratıcılık için gerekli bir element.
14. Yaratıcı Dehalar Noktaları Birleştirmekte İyiler
Bütün dahiler dünyayı daha kolay bir yer haline getirirler. Önce orada bağımsız görünen datanın yarattığı bir karışıklık vardır ve sonra biri çıkıp hepsini düzenler. Artık noktalar birleşmiştir ve biz bunu severiz. Yaratıcı dehalar, hiçbir bağı yokmuş gibi görünen fenomenleri ilişkilendirmekten büyük zevk alırlar.
15. Yaratıcı Dehalar Risk Alırlar
Yeni bir yola girdiğimizde, sonu iyi mi olacak kötü mü bilemeyiz. Yaratıcı dehalar bunu umursamaz ve ne olursa olsun o yoldan giderler. Belirsizliğe karşı daha toleranslı olmaları bu duruma yardımcı olur çünkü doğaları gereği risk almaya yatkındırlar. Risk ve yaratıcı deha ayrılmaz bir ikilidir. Dehanın her zaman bir bedeli vardır ve yaratıcı dehalar bu bedeli ödemeye diğer herkesten daha gönüllüdür.
