Anasayfa
Dedikodu Yapmanın Zararları, Gıybet Etmenin Hükmü
Gıybet Etmek
Belli bir mümin veya zimmi kâfirin aybını, onu kötülemek için
arkasından söylemek, gıybet olur. Gıybet, haramdır. Dinleyen, o kimseyi
tanımıyorsa, gıybet olmaz.
Gıybet olunan kimse, bedeninde, nesebinde, ahlakında, işinde, sözünde,
dininde, dünyasında, hatta elbisesinde, evinde, hayvanında bulunan bir
kusur, arkasından söylendiği zaman, bunu işitince üzülürse, gıybet
olur. Duyunca üzüleceği bir sözü yüzüne karşı da söylemek günahtır.
Kapalı söylemek, işaret ile, hareket ile bildirmek, yazı ile bildirmek de, hep söylemek gibi gıybettir.
Bir müslümanın günahı ve kusuru söylendiğinde, hafızların, din
adamlarının, (Elhamdülillah, biz böyle değiliz) demeleri, gıybetin en
kötüsü olur. Birisinden bahsedilirken, (Elhamdülillah, Allah bizi
hayasız yapmadı) gibi, onu kötülemek, çok çirkin gıybet olur. (Falanca
kimse çok iyidir, ibadette şu kusuru olmasa, daha iyi olurdu) demek de
gıybet olur.
Kur'an-ı kerimde mealen buyuruldu ki:
(Birbirinizi gıybet etmeyiniz.) [Hucurat 12]
Gıybet, adam çekiştirmek demektir. Birisini gıybet etmenin, ölmüş
insanın etini yemek gibi olduğu bildirildi. Hadis-i şeriflerde
buyuruldu ki:
(Miraca çıkarıldığımda, bakırdan tırnaklarıyla yüzlerini ve göğüslerini
tırmalayan kimseler gördüm. "Bunlar kim" dedim. Cebrail aleyhisselam,
"Gıybet ederek insanların etini yiyen, şahsiyetlerini zedeleyen
kimselerdir" dedi.) [Ebu Davud]
(Kıyamette bir kimse, sevap defterinde, yapmadığı ibadetleri görür.
"Bunlar seni gıybet edenlerin sevaplarıdır" denir.) [Harâiti]
(Bir cemaat içinde bulunurken, bir kimse hakkında gıybet edildiğini
görürsen, o kimse için yardımcı ol. Ve cemaatı da ondan men etmeye
çalış veya oradan kalk git.) [İ.Ebiddünya]
(Din kardeşinin yüzüne söylemekten hoşlanmayacağın şey gıybettir.) [İbni Asakir]
(Bir kimsenin yanında din kardeşi gıybet edilir de, yardıma muktedirken
ona yardım etmezse, Allahü teâlâ o kimseyi dünya ve ahirette rezil
eder.) [İbni Ebiddünya]
(Bir kimsenin malı az, çoluk çocuğu çok, namazı güzel olursa ve
müslümanları gıybet etmezse, kıyamette onunla yan yana oluruz.) [Hatib]
(Falancanın boyu kısadır) diyen birisine, Peygamber efendimiz, (Bu sözün denize atılsa, denizi kokutur) buyurdu. (Tirmizi)
Gıybet, insanın sevaplarının azalmasına, başkasının günahlarının
kendine verilmesine sebep olur. Bunları her zaman düşünmek, gıybet
etmeye mani olur. (İslam Ahlakı)
Gıybetten kurtulmak için:
1- Gıybetin zararını düşünmeli! Gıybet sebebiyle, sevaplarının
gideceğini, hatta gıybet ettiği kimsenin günahlarını da yükleneceğini
bilmelidir! Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Kıyamette, sevap defteri açılan bir kimse, "Dünyada iken, şu
ibadetleri yapmıştım, burada yazılı değil" der. "Onlar, silinip gıybet
ettiklerinin defterlerine yazıldı" denir.) [İsfehani]
2- Gıybet, dünyada da alında bir kara lekedir! Kendine dedikoducu dedirtmemelidir. Çünkü Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Gıybet edeni dinleyen de günahta ortaktır.) [Taberani]
3- Bir kimse, başka birine kırgınsa, onu kötülemeye çalışır, gıybetini
eder. Başkasına kızıp da kendini Cehenneme atmanın ahmaklık olduğunu
bilen, gıybet etmez. Gıybet etmekle, ona zarar vermiş olmuyor, kendini
felakete atıyor. Üstelik sevmediği kişinin günahlarını alıp, yerine
kendi sevaplarını veriyor.
4- Bazen topluluktakileri memnun etmek, onları güldürmek için gıybet
edilir. İnsanları memnun etmek için, Allahü teâlânın gazabına maruz
kalmayı istemek ne kadar yanlıştır.
5- Gıybet eden, övülmeyi, herkesin kendisinden bahsetmesini ister. Bu
bakımdan kendini övmek için dolaylı yolları seçer. Mesela, (Falanca çok
geçimsizdir) der. Bu, (Ben geçim ehliyim) demektir. Cömert olduğunu
bildirmek için, (Falanca çok cimridir) der. Eğer böyle gıybet edeni
dinleyen, akıllı birisi ise, kendini bu şekilde övene hiç değer vermez,
onun değersiz olduğunu anlar. Bunları dinleyen akıllı değil de, cahil,
ahmak birisi ise, gıybet ettiği için ona değer verse, ne çıkar? Kazancı
ne olur?
6- Başkalarını gıybet edip kusur araştıran kimse, kendi kusurlarını
göremez. Halbuki kendi kusurları ile meşgul olan başkalarının
kusurlarını göremez. Başkalarının kusurları ile uğraşan birisinin,
kendi kusurunu görmeyen zavallı bir ahmak olduğu anlaşılır.
7- Kıskanç olan, mal sahiplerini kötüler. (Malı çok ama yemesini
bilmez, cimrinin biridir) der. Yahut mevki sahibi için, (Müdür oldu
diye kendini bir şey zannediyor) der. Böyle söylemekle, gıybet edilenin
ne malı azalır, ne de makamı elden gider. Buna rağmen kıskançlık ateşi,
söyleyeni yakıp kavurur. Üstelik, gıybet günahına girdiği için
sevaplarını sevmediği kimseye vermeye mahkum olur.
Gıybet zinadan kötüdür
O hadis-i şerifin meali şöyledir:
(Gıybetten sakının; çünkü gıybet zinadan daha şiddetlidir. Kişi zina
edip tevbe eder de, [bir daha yapmazsa], Allahü teâlâ onun tevbesini
kabul eder. Gıybet edilen, gıybet edeni affetmedikçe, affolmaz.) [İbni
Ebid-Dünya, Deylemi, Taberani, Beyheki, Tergib ve Terhib, İ. Şarani, İ.
Gazali]
İslam âlimlerinin kitaplarında bulunan hadis-i şeriflere itiraz
edilmez, dil uzatılamaz. Ancak acaba açıklaması nasıldır, âlimlerimiz
ne bildirmişlerdir diye sorulabilir.
Bir âyet-i kerime meali de şöyledir:
(Fitne, katillikten daha kötüdür.) [Bekara 191]
Âyet-i kerimede fitnenin adam öldürmekten daha büyük günah olduğu
bildiriliyor. Fitne nasıl olur da katillikten daha kötü denmediği gibi,
gıybet nasıl olur da zinadan daha kötüdür denmez. Adam öldürmek bir suç
ise, fitne bir çok suçlara sebep olabilir. Fitnenin, birçok anlamı
vardır. Daha çok küfür, bozgunculuk, bölücülük, bela, imtihan gibi
anlamlara gelir. Fitne, bir çok müslüman kanı dökülmesine veya bir
müslüman ülkenin küffârın eline geçmesine sebep olabilir.
Bir kimse, nefsine, şeytana ve kötü arkadaşa uyup zina etmişse, sonra
pişman olup bir daha yapmamışsa, Allahü teâlâ onun tevbesini kabul
eder. Ama gıybet, söz taşımak, bir çok fitnelere sebep olabilir.
Gıybete kolayca girildiği, zararının sınırı olmadığı için bu şiddetli
bir ikazdır.
Gıybet, Kur'an-ı kerimde, ölü kardeşinin etini yemeye benzetilmiştir. Bir âyet meali:
(Birbirinizin kusurunu araştırmayın, arkasından çekiştirmeyin, gıybet
etmeyin. Kim ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır? Bu
tiksindiricidir. O halde Allah'tan korkun.) [Hucurat 12]
Gıybet, söz taşımak ve diğer günahlardan kaçınmak, nefs ile cihad olup,
cihad-ı ekber olarak bildirilmiştir. Gıybetin verdiği zararlar hakkında
hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Miracda göğüslerinden asılarak azap edilenleri gördüm. Bunlar, kaş göz
işaretiyle alay ve gıybet edenlerdir dendi. Nitekim Kuranda, [mealen]
şöyle buyuruluyor: (İnsanları arkadan çekiştirip, kaş göz ile alay
edenlerin vay haline!) [Hümeze1] (Beyheki)
(Miracda, Cehennemde kokmuş leş yiyenlerin kim olduğunu sordum. Bunlar,
gıybet ederek insanların etlerini yiyenlerdir dendi.) [I. Ahmed]
(Gıybet ve kovuculuk, kişinin imanını zayıflatarak yok eder.) [İsfehani]
(Cehennemden en son çıkan, gıybetten tevbe edendir. Cehenneme ilk giren, gıybetten tevbe etmeden ölendir.) [R.Nasıhin]
(Gıybet, etmek leş yemekten daha kötüdür.) [İ.Hibban]
(Biri için söylenen kusur, onda varsa, gıybettir, yoksa iftira olur.) [Müslim]
(Kıyamette, bir kimse amel defterine bakar, "Şu ibadetleri yapmıştım.
Bunlar yazılı değil" der. "Onlar, silindi, gıybet ettiklerinin
defterlerine yazıldı" denir.) [İsfehani]
(Gıybet edenin duası kabul olmaz.) [Şira]
(Gıybet eden Cehennemliktir.) [İsfehani]
(Dört kişinin, çektikleri şiddetli azaptan, Cehennemdekiler rahatsız
olur. Biri, ateşten bir tabut içindedir, ikincisi bağırsaklarını yerde
sürür, üçüncüsü kan ve irin kusar, dördüncüsü kendi etini yer. İlki
borçlu olarak öldü. İkincisi idrardan sakınmazdı. Üçüncüsü, müstehcen
konuşurdu. Dördüncüsü, gıybet ve kovuculuk ederdi.) [Taberani]
(Beş şey oruç ve abdestte hayır bırakmaz: Yalan, gıybet, söz taşıma, şehvetle harama bakmak, yalan yere yemin etmek.) [Deylemi]
(Oruç, ateşe kalkandır. Gıybetle parçalanmadıkça korur.) [Buhari]
(Gıybet yapmayan Allahü teâlânın güvencesindedir.) [İbni Huzeyme]
(Leş yemek, gıybet ederek, arkadaşının etini yemekten daha hafiftir.) [Ebuşşeyh]
Yeni defnedilen iki ölü için Resulullah efendimiz buyurdu ki: (Şimdi
onların kabirleri ateşle dolduruldu, azap içindedir. Feryatlarını insan
ve cinden başka her mahluk işitti. Eğer gizleyebilseydiniz, benim
işittiklerimi siz de işitirdiniz. Bunlardan biri, idrardan sakınmazdı,
öteki de, insan eti yerdi [gıybet ederdi].) [İ.Ahmed, İbni Cerir]
Resulullah gıybet edene, (Tevbe et, kardeşinin etini yedin) buyurdu. (Taberani, İ. Ebi Şeybe)
Suç işleyerek cezalandırılan birisini gıybet edenlere, Resulullah
efendimiz, (Şu eşeğin leşinden yiyin. Gıybet etmek, şu eşek leşini
yemekten daha kötüdür) buyurdu. (İbni Hibban]
Netice: Resulullah efendimizin (Vârislerim) dediği, Allahü teâlânın
güvendiği zatlara yani İslam âlimlerine karşı en azından edebi muhafaza
etmeli, din düşmanlarına aldanıp suizan etmemeli. Allahü teâlânın,
dinini, soysuzlara karşı bu mübarek zatlar vasıtasıyla muhafaza edip,
yaydığını unutmamalı.
Gıybetin kefareti
Gıybet etmenin kefareti, üzülüp tevbe etmek ve helalleşmektir. Pişman
olmadan helalleşmek, riya olur, ayrı bir günah olur. Gıybet, üç
türlüdür:
1- (Bu gıybet değil, onda olan şeyleri söyledim) demek. Böyle söylemekle, harama helal demiş olur ki, çok tehlikelidir.
2- Gıybet olunan, bunu duymuşsa, tevbe etmekle affedilmez. Onunla
helalleşmek de gerekir. Bir hadis-i şerif meali: (Gıybetini yaptığı
kişi, gıybet edeni affetmedikçe, mağfiret olunmaz.) [Deylemi]
3- Gıybet olunanın bundan haberi yoksa, tevbe ve istiğfar etmekle ve
ona hayır dua etmekle affolur. (Ya Rabbi beni de, gıybetini ettiğim
kişiyi de affet) diye dua etmelidir! İki hadis-i şerif meali :
(Gıybetin kefareti, gıybet edilenin mağfireti için dua etmektir.) [İbni Lâl]
(Gıybet eden, gıybet edilen için mağfiret dilerse gıybet günahına kefaret olur.) [Hatib]
İhtiyaç halinde gıybeti caiz olanlar
1- Bir haksızlığı, bir yolsuzluğu şikayet için, ilgili mercilere bildirmek.
2- Etkili ve yetkili birisine, (Falanca, gayri meşru iş yapıyor, buna mani olun) demek.
3- Bid'at sahibi ile gezen birine, (Onunla gezme, o mezhepsizdir) demek.
4- Şahitlikte, (Falanca şöyle yaptı) demek.
5- İnsanları, açıktan günah işleyenlerden korumak için, mesela (O kumarbazdır) demek.
6- Müslümanları, bidat ehlinin zararlarından korumak için, bunların
kitaplarının ve yazılarının bozukluğunu, sözle veya yazı ile bildirmek.
[Bunu yapmak, aynı zamanda dinin emridir.]
Bir kimsenin gıybet ettiğini görünce:
Söyleyince kabul edecek biriyse mani olmalı, böyle değilse konuyu
değiştirmeye çalışmalı veya orayı terk etmeli. Bunlar da mümkün
olmazsa, kalben gıybete razı olmamalıdır.
Gıybet Etmek
Belli bir mümin veya zimmi kâfirin aybını, onu kötülemek için
arkasından söylemek, gıybet olur. Gıybet, haramdır. Dinleyen, o kimseyi
tanımıyorsa, gıybet olmaz.
Gıybet olunan kimse, bedeninde, nesebinde, ahlakında, işinde, sözünde,
dininde, dünyasında, hatta elbisesinde, evinde, hayvanında bulunan bir
kusur, arkasından söylendiği zaman, bunu işitince üzülürse, gıybet
olur. Duyunca üzüleceği bir sözü yüzüne karşı da söylemek günahtır.
Kapalı söylemek, işaret ile, hareket ile bildirmek, yazı ile bildirmek de, hep söylemek gibi gıybettir.
Bir müslümanın günahı ve kusuru söylendiğinde, hafızların, din
adamlarının, (Elhamdülillah, biz böyle değiliz) demeleri, gıybetin en
kötüsü olur. Birisinden bahsedilirken, (Elhamdülillah, Allah bizi
hayasız yapmadı) gibi, onu kötülemek, çok çirkin gıybet olur. (Falanca
kimse çok iyidir, ibadette şu kusuru olmasa, daha iyi olurdu) demek de
gıybet olur.
Kur'an-ı kerimde mealen buyuruldu ki:
(Birbirinizi gıybet etmeyiniz.) [Hucurat 12]
Gıybet, adam çekiştirmek demektir. Birisini gıybet etmenin, ölmüş
insanın etini yemek gibi olduğu bildirildi. Hadis-i şeriflerde
buyuruldu ki:
(Miraca çıkarıldığımda, bakırdan tırnaklarıyla yüzlerini ve göğüslerini
tırmalayan kimseler gördüm. "Bunlar kim" dedim. Cebrail aleyhisselam,
"Gıybet ederek insanların etini yiyen, şahsiyetlerini zedeleyen
kimselerdir" dedi.) [Ebu Davud]
(Kıyamette bir kimse, sevap defterinde, yapmadığı ibadetleri görür.
"Bunlar seni gıybet edenlerin sevaplarıdır" denir.) [Harâiti]
(Bir cemaat içinde bulunurken, bir kimse hakkında gıybet edildiğini
görürsen, o kimse için yardımcı ol. Ve cemaatı da ondan men etmeye
çalış veya oradan kalk git.) [İ.Ebiddünya]
(Din kardeşinin yüzüne söylemekten hoşlanmayacağın şey gıybettir.) [İbni Asakir]
(Bir kimsenin yanında din kardeşi gıybet edilir de, yardıma muktedirken
ona yardım etmezse, Allahü teâlâ o kimseyi dünya ve ahirette rezil
eder.) [İbni Ebiddünya]
(Bir kimsenin malı az, çoluk çocuğu çok, namazı güzel olursa ve
müslümanları gıybet etmezse, kıyamette onunla yan yana oluruz.) [Hatib]
(Falancanın boyu kısadır) diyen birisine, Peygamber efendimiz, (Bu sözün denize atılsa, denizi kokutur) buyurdu. (Tirmizi)
Gıybet, insanın sevaplarının azalmasına, başkasının günahlarının
kendine verilmesine sebep olur. Bunları her zaman düşünmek, gıybet
etmeye mani olur. (İslam Ahlakı)
Gıybetten kurtulmak için:
1- Gıybetin zararını düşünmeli! Gıybet sebebiyle, sevaplarının
gideceğini, hatta gıybet ettiği kimsenin günahlarını da yükleneceğini
bilmelidir! Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Kıyamette, sevap defteri açılan bir kimse, "Dünyada iken, şu
ibadetleri yapmıştım, burada yazılı değil" der. "Onlar, silinip gıybet
ettiklerinin defterlerine yazıldı" denir.) [İsfehani]
2- Gıybet, dünyada da alında bir kara lekedir! Kendine dedikoducu dedirtmemelidir. Çünkü Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Gıybet edeni dinleyen de günahta ortaktır.) [Taberani]
3- Bir kimse, başka birine kırgınsa, onu kötülemeye çalışır, gıybetini
eder. Başkasına kızıp da kendini Cehenneme atmanın ahmaklık olduğunu
bilen, gıybet etmez. Gıybet etmekle, ona zarar vermiş olmuyor, kendini
felakete atıyor. Üstelik sevmediği kişinin günahlarını alıp, yerine
kendi sevaplarını veriyor.
4- Bazen topluluktakileri memnun etmek, onları güldürmek için gıybet
edilir. İnsanları memnun etmek için, Allahü teâlânın gazabına maruz
kalmayı istemek ne kadar yanlıştır.
5- Gıybet eden, övülmeyi, herkesin kendisinden bahsetmesini ister. Bu
bakımdan kendini övmek için dolaylı yolları seçer. Mesela, (Falanca çok
geçimsizdir) der. Bu, (Ben geçim ehliyim) demektir. Cömert olduğunu
bildirmek için, (Falanca çok cimridir) der. Eğer böyle gıybet edeni
dinleyen, akıllı birisi ise, kendini bu şekilde övene hiç değer vermez,
onun değersiz olduğunu anlar. Bunları dinleyen akıllı değil de, cahil,
ahmak birisi ise, gıybet ettiği için ona değer verse, ne çıkar? Kazancı
ne olur?
6- Başkalarını gıybet edip kusur araştıran kimse, kendi kusurlarını
göremez. Halbuki kendi kusurları ile meşgul olan başkalarının
kusurlarını göremez. Başkalarının kusurları ile uğraşan birisinin,
kendi kusurunu görmeyen zavallı bir ahmak olduğu anlaşılır.
7- Kıskanç olan, mal sahiplerini kötüler. (Malı çok ama yemesini
bilmez, cimrinin biridir) der. Yahut mevki sahibi için, (Müdür oldu
diye kendini bir şey zannediyor) der. Böyle söylemekle, gıybet edilenin
ne malı azalır, ne de makamı elden gider. Buna rağmen kıskançlık ateşi,
söyleyeni yakıp kavurur. Üstelik, gıybet günahına girdiği için
sevaplarını sevmediği kimseye vermeye mahkum olur.
Gıybet zinadan kötüdür
O hadis-i şerifin meali şöyledir:
(Gıybetten sakının; çünkü gıybet zinadan daha şiddetlidir. Kişi zina
edip tevbe eder de, [bir daha yapmazsa], Allahü teâlâ onun tevbesini
kabul eder. Gıybet edilen, gıybet edeni affetmedikçe, affolmaz.) [İbni
Ebid-Dünya, Deylemi, Taberani, Beyheki, Tergib ve Terhib, İ. Şarani, İ.
Gazali]
İslam âlimlerinin kitaplarında bulunan hadis-i şeriflere itiraz
edilmez, dil uzatılamaz. Ancak acaba açıklaması nasıldır, âlimlerimiz
ne bildirmişlerdir diye sorulabilir.
Bir âyet-i kerime meali de şöyledir:
(Fitne, katillikten daha kötüdür.) [Bekara 191]
Âyet-i kerimede fitnenin adam öldürmekten daha büyük günah olduğu
bildiriliyor. Fitne nasıl olur da katillikten daha kötü denmediği gibi,
gıybet nasıl olur da zinadan daha kötüdür denmez. Adam öldürmek bir suç
ise, fitne bir çok suçlara sebep olabilir. Fitnenin, birçok anlamı
vardır. Daha çok küfür, bozgunculuk, bölücülük, bela, imtihan gibi
anlamlara gelir. Fitne, bir çok müslüman kanı dökülmesine veya bir
müslüman ülkenin küffârın eline geçmesine sebep olabilir.
Bir kimse, nefsine, şeytana ve kötü arkadaşa uyup zina etmişse, sonra
pişman olup bir daha yapmamışsa, Allahü teâlâ onun tevbesini kabul
eder. Ama gıybet, söz taşımak, bir çok fitnelere sebep olabilir.
Gıybete kolayca girildiği, zararının sınırı olmadığı için bu şiddetli
bir ikazdır.
Gıybet, Kur'an-ı kerimde, ölü kardeşinin etini yemeye benzetilmiştir. Bir âyet meali:
(Birbirinizin kusurunu araştırmayın, arkasından çekiştirmeyin, gıybet
etmeyin. Kim ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır? Bu
tiksindiricidir. O halde Allah'tan korkun.) [Hucurat 12]
Gıybet, söz taşımak ve diğer günahlardan kaçınmak, nefs ile cihad olup,
cihad-ı ekber olarak bildirilmiştir. Gıybetin verdiği zararlar hakkında
hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Miracda göğüslerinden asılarak azap edilenleri gördüm. Bunlar, kaş göz
işaretiyle alay ve gıybet edenlerdir dendi. Nitekim Kuranda, [mealen]
şöyle buyuruluyor: (İnsanları arkadan çekiştirip, kaş göz ile alay
edenlerin vay haline!) [Hümeze1] (Beyheki)
(Miracda, Cehennemde kokmuş leş yiyenlerin kim olduğunu sordum. Bunlar,
gıybet ederek insanların etlerini yiyenlerdir dendi.) [I. Ahmed]
(Gıybet ve kovuculuk, kişinin imanını zayıflatarak yok eder.) [İsfehani]
(Cehennemden en son çıkan, gıybetten tevbe edendir. Cehenneme ilk giren, gıybetten tevbe etmeden ölendir.) [R.Nasıhin]
(Gıybet, etmek leş yemekten daha kötüdür.) [İ.Hibban]
(Biri için söylenen kusur, onda varsa, gıybettir, yoksa iftira olur.) [Müslim]
(Kıyamette, bir kimse amel defterine bakar, "Şu ibadetleri yapmıştım.
Bunlar yazılı değil" der. "Onlar, silindi, gıybet ettiklerinin
defterlerine yazıldı" denir.) [İsfehani]
(Gıybet edenin duası kabul olmaz.) [Şira]
(Gıybet eden Cehennemliktir.) [İsfehani]
(Dört kişinin, çektikleri şiddetli azaptan, Cehennemdekiler rahatsız
olur. Biri, ateşten bir tabut içindedir, ikincisi bağırsaklarını yerde
sürür, üçüncüsü kan ve irin kusar, dördüncüsü kendi etini yer. İlki
borçlu olarak öldü. İkincisi idrardan sakınmazdı. Üçüncüsü, müstehcen
konuşurdu. Dördüncüsü, gıybet ve kovuculuk ederdi.) [Taberani]
(Beş şey oruç ve abdestte hayır bırakmaz: Yalan, gıybet, söz taşıma, şehvetle harama bakmak, yalan yere yemin etmek.) [Deylemi]
(Oruç, ateşe kalkandır. Gıybetle parçalanmadıkça korur.) [Buhari]
(Gıybet yapmayan Allahü teâlânın güvencesindedir.) [İbni Huzeyme]
(Leş yemek, gıybet ederek, arkadaşının etini yemekten daha hafiftir.) [Ebuşşeyh]
Yeni defnedilen iki ölü için Resulullah efendimiz buyurdu ki: (Şimdi
onların kabirleri ateşle dolduruldu, azap içindedir. Feryatlarını insan
ve cinden başka her mahluk işitti. Eğer gizleyebilseydiniz, benim
işittiklerimi siz de işitirdiniz. Bunlardan biri, idrardan sakınmazdı,
öteki de, insan eti yerdi [gıybet ederdi].) [İ.Ahmed, İbni Cerir]
Resulullah gıybet edene, (Tevbe et, kardeşinin etini yedin) buyurdu. (Taberani, İ. Ebi Şeybe)
Suç işleyerek cezalandırılan birisini gıybet edenlere, Resulullah
efendimiz, (Şu eşeğin leşinden yiyin. Gıybet etmek, şu eşek leşini
yemekten daha kötüdür) buyurdu. (İbni Hibban]
Netice: Resulullah efendimizin (Vârislerim) dediği, Allahü teâlânın
güvendiği zatlara yani İslam âlimlerine karşı en azından edebi muhafaza
etmeli, din düşmanlarına aldanıp suizan etmemeli. Allahü teâlânın,
dinini, soysuzlara karşı bu mübarek zatlar vasıtasıyla muhafaza edip,
yaydığını unutmamalı.
Gıybetin kefareti
Gıybet etmenin kefareti, üzülüp tevbe etmek ve helalleşmektir. Pişman
olmadan helalleşmek, riya olur, ayrı bir günah olur. Gıybet, üç
türlüdür:
1- (Bu gıybet değil, onda olan şeyleri söyledim) demek. Böyle söylemekle, harama helal demiş olur ki, çok tehlikelidir.
2- Gıybet olunan, bunu duymuşsa, tevbe etmekle affedilmez. Onunla
helalleşmek de gerekir. Bir hadis-i şerif meali: (Gıybetini yaptığı
kişi, gıybet edeni affetmedikçe, mağfiret olunmaz.) [Deylemi]
3- Gıybet olunanın bundan haberi yoksa, tevbe ve istiğfar etmekle ve
ona hayır dua etmekle affolur. (Ya Rabbi beni de, gıybetini ettiğim
kişiyi de affet) diye dua etmelidir! İki hadis-i şerif meali :
(Gıybetin kefareti, gıybet edilenin mağfireti için dua etmektir.) [İbni Lâl]
(Gıybet eden, gıybet edilen için mağfiret dilerse gıybet günahına kefaret olur.) [Hatib]
İhtiyaç halinde gıybeti caiz olanlar
1- Bir haksızlığı, bir yolsuzluğu şikayet için, ilgili mercilere bildirmek.
2- Etkili ve yetkili birisine, (Falanca, gayri meşru iş yapıyor, buna mani olun) demek.
3- Bid'at sahibi ile gezen birine, (Onunla gezme, o mezhepsizdir) demek.
4- Şahitlikte, (Falanca şöyle yaptı) demek.
5- İnsanları, açıktan günah işleyenlerden korumak için, mesela (O kumarbazdır) demek.
6- Müslümanları, bidat ehlinin zararlarından korumak için, bunların
kitaplarının ve yazılarının bozukluğunu, sözle veya yazı ile bildirmek.
[Bunu yapmak, aynı zamanda dinin emridir.]
Bir kimsenin gıybet ettiğini görünce:
Söyleyince kabul edecek biriyse mani olmalı, böyle değilse konuyu
değiştirmeye çalışmalı veya orayı terk etmeli. Bunlar da mümkün
olmazsa, kalben gıybete razı olmamalıdır.